Wierzę w przeznaczenie

... czyli o mojej miłości do asa lotnictwa Zdzisława Henneberga.

Kiedy po kilkudziesięciu latach przyglądam się z uwagą wydarzeniom, które w ciągu życia były moim udziałem, to ich powiązanie i logiczny ciąg mogę zobaczyć dopiero z tak odległej perspektywy i przeżywszy ostatni ich epizod. Inaczej nie miało by to znaczenia, że jako jedyna dziewczynka z klasy z wypiekami na twarzy przeczytałam szkolną lekturę Arkadego Fidlera „Dywizjon 303”, a potem jeszcze w podstawówce wszystkie lotnicze książki z domowej biblioteczki, te Arcta, Meissnera i innych. I nie byłoby ważne, że pierwsze zachowane w pamięci wspomnienie o moim mężu, z ósmej klasy podstawówki, jest związane z puszczaniem przez niego samolotu na uwięzi.  Dopiero jakieś trzy lata później zostaliśmy parą, a samoloty nie miały z tym nic wspólnego. 

Za kilkanaście dni minie dziesięć lat, gdy pierwszy raz z życiu zobaczyłam drzewo genealogiczne swojej ojczystej rodziny, a na jego bocznej gałęzi widniejące nazwisko Henneberg. W przeogromnym natłoku zdarzeń tamtego wieczoru, to dziwnie brzmiące, a jednak znajome skądś nazwisko, tylko mi mignęło. Jakże mogło konkurować z ekshumacyjnymi zdjęciami moich dziadków? Nie uszło wszak uwadze mego męża, zapalonemu miłośnikowi lotnictwa, który i mnie tą miłością zaraził. To zarażenie nie było trudne, bo zawsze zadzierałam głowę słysząc dźwięk lecącego samolotu. Od tamtej chwili mąż czekał i mobilizował mnie do odkrycia tej zagadki i mego związku z rodziną Hennebergów. Dziś tej historii nie opiszę, ale wrócę do niej tu na blogu na pewno. 

Dziś czuję się jak „zastępcza wnuczka” mjr. Zdzisława Henneberga „Dzidka”, jednego z dowódców legendarnego Dywizjonu 303, który nie miał dzieci, a więc i wnuków mieć nie może. Na tropach wiodących do Dzidka poznałam też żyjących w Warszawie członków mojej rodziny noszących to nazwisko, spokrewnionych z wielki pilotem, ale choć istnieją więzy krwi, wydaje się, że nie ma więzów dusz. Ja, choć jedynie odlegle spowinowacona, czuję tę łączność dusz i to, że Dzidek właśnie mnie wybrał, aby znaleźć ważne i trwałe miejsce w moim sercu. Takie miejsce należne naszym bliskim, gdzie trwa serdeczna pamięć, a w ważne rocznice i łza się w oku zakręci, a światło zaświeci ku pamięci.

Ten zadrukowany w trzech barwach: białym, szarym i czarnym kawałek papieru, to poddana graficznej obróbce fotografia pilota Zdzisława Henneberga. Był przylepiony na stateczniku samolotu Mig-29, ale o tym też kiedy indziej. Z miejsca, w którym najczęściej siedzę patrzę na to uproszczone zdjęcie, widzę uśmiech Dzidka, a i on jakby się do mnie uśmiechał. Nawet dziś, choć to jest jego 74 rocznica śmierci.

12 kwietnia 1941 roku była Wielka Sobota, ale wojna nie zna świąt. Tego dnia squadron leader Zdzisław Henneberg, pełniący wówczas funkcję dowódcy polskiego myśliwskiego dywizjonu 303 im. Tadeusza Kościuszki „warszawskiego”, wchodzącego w skład brytyjskich sił powietrznych nie powrócił z wypadu nad Francję. Prowadził sześć Spitfire`ów w celu atakowania lotnisk w Le Touquet i Cercy. Jego samolot został uszkodzony przez artylerię przeciwlotniczą. Postrzelaną maszyną nie dociągnął do wybrzeży Anglii i musiał wodować w Kanale La Manche. Jego skrzydłowy porucznik Zbigniew Kustrzyński widział dowódcę w żółtej meawestce unoszącego się na wodzie, około 20 km od wybrzeża. Zameldował przez radio jego pozycję i zmuszony tym, że kończyło się paliwo powrócił na lotnisko. Szybko zapadał zmrok i podjęte poszukiwania, także te z dnia następnego, nie skończyły się sukcesem. Przez wiele godzin serca jego towarzyszy i młodziutkiej żony targane były nadzieją. Była to jednak płonna nadzieja...

Świadkiem tych wydarzeń był pisarz Ksawery Pruszyński i opisał je w tekście „Squadron Leader Henneberg” . Dla mnie jest to unikalne świadectwo tamtych chwil i portret, który noszę w sercu. Oto krótki fragment:

„Wstajemy. Przedstawia się:

- Henneberg.

(...) Jeżeli kiedy pewien typ lotnika natrafił na swoją najdoskonalszą inkarnację, to chyba właśnie w tym człowieku, który, mając dwadzieścia kilka lat (w rzeczywistości miał wtedy 29 lat) jest jednym z asów polskiego lotnictwa, z ośmioma, czy dziewięcioma samolotami zestrzelonymi nad Wielką Brytanią, z funkcją squadron leadera słynnego dywizjonu, z polskim Virtuti Militari, najwyższym polskim odznaczeniem bojowym i wstążeczką angielskiego DFC.

Pochodzi ze znanej warszawskiej rodziny pochodzenia niemieckiego, jednej z tych wielu, co mimo terroru pozostała wierna swej polskości. (...) 

Pewnego rodzaju onieśmielenie, widoczne u tego człowieka w wyrażaniu się oględnym, małosłownym; może to wysoka funkcja w połączeniu świadomości młodego wieku tak na niego działa. I pewna, przysłonięta tą nieśmiałością pewność siebie. To nie jest właściwie pewność siebie taka, jaką spotykamy często u ludzi i która nas zawsze niepomiernie drażni, to całkiem co innego. Dla tego człowieka istnieje dziedzina, w której on obraca się jak wśród rzeczy dla siebie przyrodzonych i prostych. Dla nas ta właśnie dziedzina jest zaklęta i czarodziejska. 

 (...)

-Wszyscy wrócili?- pyta doktor młodego squadron leadera.

-Wszyscy – odpowiada tamten – w ogóle nikogo nie spotkaliśmy. (...)

- Bo tak właśnie jest- mówi mi squadron leader – jednego dnia przyjeżdża pan, siedzi pan z kimś przy stole podczas podwieczorku w messie. Wieczorem, do obiadu już go nie ma. W międzyczasie był lot, godzina tylko, ale to wystarczyło zupełnie.”

I tak właśnie było następnym razem. Dopiero co był między nim, trochę nieśmiały, poważny, ale pewny siebie. Wystarczyła godzina i usiedli do wieczornego obiadu bez niego. Dokładnie za miesiąc bez jednego dnia skończyłby 30 lat......

Cześć Jego pamięci.

Zdzisław Henneberg- z lewej, 24.10.1940r.

Dzidek - trzeci z prawej, 24.10.1940r.

Drugi z lewej, po dekoracji DFC, 15.12.1940

Z angielską matką chrzestną dywizjonu, 17.02.1941r.

Dzidek z lewej, z Cooperem i Urbanowiczem, 14.03.1941r.

Archiwalne zdjęcia w kopiach via Wojtek Matusiak.

Gdzieś tam w wodach Kanału La Manche...
(foto, Jacek Mainka)