O Jęczmieniszkach i o tym, że gość nie przyjedzie

... czyli dawno temu na Litwie.

To już ostatni odcinek opowieści o litewskim okresie życia mego Dziadka Jana Rychłowskiego.
Jestem wdzięczna losowi, że śród wojennej pożogi uratował się ten list. Papier pożółkł i nosi ślady niegdysiejszej wilgoci, atrament nieco wyblakł i miejscami się rozmywa, a koperta się postrzępiła. Nie szkodzi, tym gorętsze uczucia wzbudza, gdy biorę go do ręki. Przenosi mnie do czasów, które jakże inne były od naszej współczesności. Pokazuje jak na Litwie, ważni byli dla siebie mieszkający tam Polacy. tworzyli polską wspólnotę, kultywowali tradycje, spotykali się i gościli nawzajem. Tak było dawno temu na Litwie, na Ukrainie, na Kresach... I te specyficzne nazwy miejscowości: Jęczmieniszki, Pikieliszki – inne -iszki, tak typowe dla tamtych terenów, a  tak bliskie wielu polskim sercom.
Czuję, że majątek Korwie, który w nieodgadniony sposób zaistniał w życiu Dziadka Jaśka był swego rodzaju egzotyką w życiu młodzieńca, który opuścił rodzinny Grójec jako ledwie kilkunastoletni chłopiec. Nie znał takiego życia, bo mieszkał w mieście, a jego ojciec był felczerem, a nie właścicielem ziemskim. Pewnie też dlatego, że była to niezwykła w jego życiu sytuacja przechowywał ten list pieczołowicie.

List adresowany jest „Jaśnie wielmożny p. J. Rychłowski. Dziedzic maj.(ątku) Korwie. Datowany 22 listopada 1923r. I tak pięknie podpisany „Piszę się oddanym przyjacielem p. dziedzica. Ks. St. Możejko”.

Uwielbiam czytać te stare listy – taki w nich piękny język i fakt, że przetrwały tyle lat i dziejową zawieruchę bardzo mnie wzrusza. Czytam w nim: 

„Szanowny Panie! Miło mi mieć przyjaciół nie tylko w swojej parafji, ale też w parafjach sąsiednich i ogromnie bym chciał uczynić zadość prośbie p. Michała z jednej strony, a z drugiej być gościem Zacnego Dziedzica na Korwiu. Ta druga racja jeszcze bardziej trafia mi do przekonania, bo już mam pojęcie o wielkiej życzliwości p. Dziedzica już z przeszłości. To też ogromnie przykro mi jest, że muszę tylko serdecznie podziękować za zaproszenie i gościnę, z której postaram się jednak w przyszłości nie raz skorzystać. Jak również muszę najgrzeczniej przeprosić, że tym razem pomimo najszczerszych chęci z mojej strony nie mogę w niedzielę być w Korwiu, bo u mnie w parafji nie zapowiedziano, że księdza nie będzie, a więc muszę być z nabożeństwem u siebie. Po nabożeństwie zaś będzie już zapóźno, a wcześniej jak o 4-tej po obiedzie nie mogę wyjechać z Jęczmieniszek. Myślałem o różnych sposobach by być w Korwiu w niedzielę, ale wszystkie te sposoby nie są w stanie usunąć przeszkód niemożliwości. Toteż jeszcze raz dziękuję za pamięć i za ogromne względy p. Dziedzica względem mojej osoby i proszę z łaski swojej powiadomić p. Michała o tem, opowiadając moje życzenia, które Mu składam od serca na drogę nowego stanu i życia. Piszę się oddanym przyjacielem p. Dziedzica.
Ks. St. Możejko. d. 22-XI- 1923.

Ten list czytała mi Babiśka kiedy byłam mała, a może nawet coś opowiadała, ale niestety nic nie pamiętam. Dziś musi starczyć tylko wyobraźnia. W tle tego listu pojawia się postać księdza Stanisława pochylonego na płatchetką papieru w migoczącym świetle lampy naftowej. W parafii Jęczmieniszki zapadł już listopadowy zmrok...

No cóż, znowu same zagadki, dziś już nie rozwiązania. Kim był Michał, który ożenił się widać wówczas i mieszkał, a może tylko zatrzymał się w Korwiu? Kim była oblubienica Michała? A może to siostra Maryny? I kto 22 listopada tamtego roku wyświadczył grzeczność księdzu i jego list do Korwia przywiózł, o czym świadczą dwie małe literki na kopercie "pg"?

W internecie, w którym ponoć jest wszystko, odnajduję za to wzmianki o księdzu Stanisławie Możejko. Urodził się w 1894 roku, był więc tylko o trzy lata starszy od mego Dziadka. Młody wiek też pewnie ich do siebie zbliżał. Stanisław pełnił kapłańską posługę najpierw jako wikary w latach 1919-1920 w Janowie w dekanacie Sokółka. W roku 1921 JE ksiądz biskup posyła go do Podborza, gdzie właśnie urządzono kaplicę, o którą ponoć starano się jeszcze za życia Adama Mickiewicza. Podborze leży również w okręgu wileńskim i nie jest stąd tak daleko do Korwia. Nie jest nic co prawda napisane o rzeczonych Jęczmieniszkach, ale ks. Stanisław i tam nabożeństwa odprawiał, o czym sam przecież w liście do Dziadka pisał. W latach 1922-1924 w Jęczmieniszkach była kaplica, a kościół oddano wiernym w 1924r. Internauci wspominają, jak ks. St. Możejko im tam pierwszej komunii udzielał. W latach 1927-1929 ksiądz Możejko trafił do Borodzienicz, które wówczas należały do Kurii Wileńskiej. I tak po Kresach ksiądz nosił Słowo Boże, aż do wybuchu II wojny światowej. Co się z nim działo w czasie okupacji nie wiem. Po wojnie był proboszczem w Zdunach, a w 1946 roku podobno wyjechał na Ukrainę. Powróciwszy do Polski w 1948 roku objął parafię w Gorzkowie, a od 1949 pracował w administracji kościelnej w Olsztynie. Zmarł w 1969 roku w Giżycku. 

W ubiegłym roku 15 czerwca obchodzono jubileusz 90-lecia kościoła pod wezwaniem Św. Antoniego z Padwy w Jęczmieniszkach na Litwie. I tak tradycja trwa...

Kościół w Jęczmieniszkach
 zdjęcie stąd: http://www.wilnoteka.lt/pl/artykul/jubileusz-kosciola-w-jeczmieniszkach   

Zapraszam też do lektury:
.Jak mój dziadek został dziedzicem
.Zazdrość o pierwszą żonę
.Nie wiedziałam, że dziadek był buntownikiem